Meer nog dan refurbishing of recycling vormt levensduurverlenging van apparaten de basis van een circulaire economie.
Om dat effectief te kunnen doen moet je om te beginnen data hebben, zodat het juiste aanschaf- en gebruiksbeleid kan worden gevormd. Het project RePlanIT ontwikkelt tools die juist dat mogelijk maken.
RePlanIT is een consortium dat onder meer bestaat uit het AMS Institute -deel van de TU Delft en Universiteit Wageningen-, lifecycle managementleverancier Aliter Networks, onderdeel van de Circular IT Group, en ontwerpbedrijf IDEAL&CO. Het doel is om de levensduur van IT-apparaten te verlengen. Te beginnen met laptops, maar ook die van servers.
“Let wel, levensduurverlenging is niet hetzelfde als het doneren van je gebruikte laptop aan een school”, zegt Menno van Dijk, de projectmanager. “Dan heb je het over downcycling. Het gaat erom dat apparaten voor een langere periode worden ingezet voor hetzelfde, hoogwaardige doeleinde.”
Vooralsnog is het nog steeds de standaard dat organisaties, zowel overheid als bedrijfsleven, hun laptops en servers na een vaste periode vervangen. Voor laptops gaat het vaak om drie tot vier jaar. Dat kan volgens onderzoekers veel langer. “Je ziet bijvoorbeeld dat de gemeente Amsterdam hun beleid hebben gewijzigd. Daar willen ze nu zes jaar met hun laptops doen. Maar bij Rijkswaterstaat is het nog steeds vier jaar.”
Drempels
De redenen daaromheen zijn ingewikkelder dan de pure technische levensduur van de apparaten. Ondersteuning vanuit de fabrikant is een belangrijke, maar ook het tevreden houden van de eigen werknemers. Volgens Iegor Trieshchov, Project Manager Sustainable IT solutions bij Aliter Networks, zijn er momenteel veel legitieme barrières om laptops langer te laten meegaan. “Ze moeten vanzelfsprekend wel updates krijgen voor hun apparatuur. Bedrijven willen en kunnen geen risico’s nemen.” Gebrek aan vertrouwen met betrekking tot onderdelen voor refurbishment en financiële barrières, allemaal zijn het hordes die managers denken te moeten nemen.
Om daar verandering in te brengen, moeten beslissers wel beschikken over de juiste data. “Je kunt je circulaire ambitie niet in de praktijk brengen als je niet weet wat de impact is van het inzetten van refurbished laptops, of het langer laten meegaan van nieuwe laptops”, noemt Ingrid de Pauw, expert in circulaire en duurzame productontwikkeling bij IDEAL&CO. Zij is samen met collega Eliza Noordhoek betrokken bij het berekenen van circulariteit, en de ontwikkeling van de RePlanIT-tools. “Als werknemers hun huidige laptop langer kunnen blijven gebruiken, eventueel met een upgrade, zal een groot deel dat een prima optie vinden”, zegt Ingrid.
Vergelijking van scenario’s
De tools van RePlanIT zijn een antwoord op deze vraagstukken. Het zijn er onderhand twee. De eerste RePlanIT tool helpt bij het selecteren van laptops. Inkopers en ICT-managers kunnen met de tool verschillende scenario’s vergelijken. “Je ziet als inkoper meteen wat je mogelijkheden zijn, en wat de effecten.”, zegt Eliza. “En het resultaat is eenvoudig te rapporteren”.
De effecten op CO2, circulariteit en de e-waste worden direct inzichtelijk, en geven besluitvormers extra munitie om hun beleid op deze punten te verbeteren. Het liefst zou Eliza meer informatie willen hebben van OEM’s om de nauwkeurigheid verder te verbeteren. Iegor beaamt dat. “Aan het begin hebben we met beperkte hoeveelheden data moeten werken.
Data vind je immers niet op iedere straathoek. Maar we kunnen nu wel een volgende tool bouwen.”
De tweede tool, waarvan de ontwikkeling recent de testfase is ingegaan, is gericht op servers. Anders dan bij laptops speelt daar niet alleen mee hoe lang het apparaat wordt gebruikt, maar ook hoe intensief. “Het geweldige is dat we alle data in een productpaspoort gieten”, zegt Menno. “Je ziet wat een server doet, en je krijgt een compleet overzicht van de gebruiksgeschiedenis.” De onderzoekers van de TU Delft hebben hiervoor een zogeheten ontologie ontwikkeld, waarmee een dynamisch paspoort mogelijk wordt.
Datacenterverspilling
In samenwerking met een datacenterpartij is voor deze tool een periode lang data verzameld van een serverpark, in samenwerking met consortium-lid WCoolIT. “Wat bleek: op geen enkel moment gebruikte het park meer dan 50 procent van zijn rekenkracht en beschikbare geheugen”, zegt Menno. “Een van de adviezen die je hoe dan ook kunt geven is dat je servers altijd in Balance mode laat draaien. Dat op kan al een besparing van 10 procent opleveren.” Dat soort data kunnen belangrijke inzichten geven voor datacenters om hun operatie verder te optimaliseren –en daarmee te vergroenen.
In de toekomst wordt het alleen maar belangrijker om ESG mee te nemen in rapportages. De CSRD -de rapportageverplichting voor bedrijven op niet-financiële informatie- is op dit punt nog maar het begin. “IT-managers krijgen in de toekomst wellicht te maken met een CO2-budget, bijvoorbeeld”, noemt Iegor. “Dat zal voor alle bedrijfsonderdelen gaan gelden, en dat heeft impact op het budget. De tools van RePlanIT kunnen je hiermee helpen.”
